5 Aralık 2022
Bu çalışmada erken çocukluk döneminde Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan çocukların taklit becerilerinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Anahtar Sözcükler: Otizm Spektrum Bozukluğu, sosyal etkileşim, taklit becerileri
Taklit, en yaygın tanımı ile başkası tarafından sergilenen bir davranış örneğinin, istekli biçimde tekrar üretilmesidir.
Taklit Becerilerinin Sınıflandırılması
Alan yazında, taklit becerileri türlerinin, gelişim ve öğrenme sürecindeki işlevi açısından farklı şekilde sınıflandırıldığı ve farklı taklit beceri türlerinin tanımlandığı görülmektedir. Taklit, sergilendiği vücut bölgeleri açısından; nesne, motor ve ses-sözel taklidi olarak sınıflanabilmektedir.
Taklidin İşlevleri
Erken çocukluk döneminde bulunan çocuklarda sosyal etkileşim becerilerinden biri olan taklidin, bebeklik döneminden itibaren etkileşim ortağı ile sosyal ve duygusal olarak iletişim alışverişine katılma açısından sosyal işlevi olduğu gibi, yeni beceri ve bilgileri edinmelerinde öğrenme işlevi de bulunmaktadır.
Taklit Becerilerinin Gelişimi
Taklit becerileri veya davranışlarının normal gelişim gösteren çocuklarda doğumdan itibaren başladığı görülmektedir. Bu bağlamda, bebeklerin henüz doğumdan birkaç hafta sonra ebeveynlerinin ses tonlamalarını ve ağız açıp kapama davranışlarını taklit etmeye başladıkları bilinmektedir. Sergilendiği vücut bölgesine göre taklit becerileri türleri normal gelişim gösteren bebeklerde 6-9 ay aralığında ortaya çıkmaktadır. Bebeklerin taklit yeterliliğini incelemek amacıyla son yıllarda yapılan deneysel araştırmalarda, bebeklerin ebeveyn sesleri gibi iletişim davranışlarının yanı sıra ebeveynlerin veya diğer yetişkinlerin nesne ile ilişkili eylemlerini de taklit eden daha özel birer taklitçi olduklarını ortaya koymaktadır.
OSB Olan Çocuklarda Taklit Becerileri
OSB, erken dönemde ortaya çıkan, sosyal etkileşim ve sosyal iletişimde bozukluk, sosyal etkileşim ve toplumsal ilişki geliştirmede sorunlar, basmakalıp ve yineleyici davranışlar ile ilgi alanlarında sınırlılık olarak karakterize olan ve bu sınırlılıkların zihinsel yetersizlik veya gelişimsel gerilik ile açıklanamadığı bir bozukluktur. OSB çocuklarda gözlenen sosyal etkileşim yetersizlikleri, OSB’nun ayırt edici tanı özelliklerinden biridir. Sosyal etkileşim becerilerinden biri olan taklit becerilerinin de erken dönemden itibaren OSB olan çocuklarda sergilenme yeterliliğinin sınırlı olması, OSB tanısının ayırt edicilerinden biri olarak kabul edilmektedir.
OSB olan çocukların normal gelişim gösteren akranlarına oranla, daha sınırlı düzeyde taklit becerilerine sahip olduğu birçok çalışma sonucu göstermektedir.
Taklit Becerileri Öğretimine Yönelik Yansımalar
OSB olan çocuklarda taklit becerilerinin gelişimine bakıldığında, taklit becerilerinde yetersizlikler yaşadıkları, özellikle sergilenmesinde yetersizlik gözlenen taklit becerilerinin başında nesne ve jest taklidi becerilerinin geldiği görülmektedir. Bu bağlamda, OSB semptomları belirgin düzeyde gözlenmeye başlandığında, taklit becerileri eğitimine, nesneli oyun becerilerini içeren nesne taklidi becerileri ve dil öncesi iletişim becerileri arasında yer alan jestleri içeren jest taklidi becerileri ile başlanması önerilmektedir
Kaynakça
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi (Rüya Özmen, Gökhan Töret)
(Charman ve ark., 1997; Curcio, 1978; Dawson, Meltzoff, Osterling ve Rinaldi, 1998; Heimann, Ullstadius, Dahlgren ve Gillberg, 1992; Ingersoll, 2008a; Libby, Powel, Messer ve Jordan, 1997; Rogers ve ark., 2003; Rogers ve Pennigton, 1991; Smith ve Bryson, 1994; Stone ve ark., 1997; Turan ve Ökçün-Akçamuş, 2013). İlgili araştırmalara bakıldığında, OSB olan çocukların, normal gelişim gösteren çocuklar (Charman ve ark., 1997; Rogers ve ark., 2003; Stone ve ark., 1997)
(Ingersoll, 2008a)
Lord ve ark., 2000).
(Meltzoff, 1988)
(Meltzoff ve Moore, 1992)
(Ingersoll, 2008b; Ingersoll ve Lalonde, 2010)
(Rogers, Young, Cook, Giolzatti ve Ozonoff, 2008).
